VIRTUS, światowa federacja sportu osób z niepełnosprawnością intelektualną, już dawno uznała, że zawodnicy z zespołem Downa mają prawo rywalizować w ramach odrębnej grupy klasyfikacyjnej: II2. Łączy ich przecież ten sam rodzaj niepełnosprawności – fizycznej i intelektualnej i podobne ograniczenia, co sprawia, że ich rywalizacja jest fair play. Tak samo, jak w przypadku osób głuchych, niewidomych czy innych parasportowców klasyfikowanych w grupach wyodrębnionych przez IPC ze względu na rodzaj niepełnosprawności.
Wyodrębnienie przez VIRTUS osobnej grupy dla sportowców z zespołem Downa zaowocowało. Z roku na rok coraz więcej zawodników czynnie uczestniczy w wydarzeniach VIRTUS lub dąży to tego, by w nich uczestniczyć. To oznacza, że rośnie grupa niepełnosprawnych z trisomią 21, którzy uprawiają sport na wysokim poziomie, by zakwalifikować się do zawodów VIRTUS. W roku 2022 w igrzyskach europejskich VIRTUS w Krakowie, uczestniczyło aż 31 pływaków z zespołem Downa (na 79 wszystkich pływaków), w tym dziewięciu Polaków. Aż ośmiu z nich zostało multimedalistami igrzysk 2022, a jedna bialo-czerwona zawodniczka – podwójną mistrzynią Starego Kontynentu.
[W tabeli prezentującej multimedalistów letnich igrzysk europejskich VIRTUS 2022, którą załączono na końcu, wyróżniono kolorem nazwiska wszystkich zawodników z zespołem Downa. Kolorem czerwonym zaznaczeni są Polacy]
W lipcu 2022 roku w Krakowie odbyły się drugie w II Letnie Igrzyska Europejskie VIRTUS. Pierwsze miały miejsce w 2018 roku w Paryżu. Wtedy po raz pierwszy na zawodach VIRTUS (wówczas INAS) polscy sportowcy z zespołem Downa rywalizowali w nowo utworzonej grupie II2. Paulina Gadomska-Dzięcioł z Fundacji Sportu Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie w rozmowie z Dave’em Harmanem, dyrektorem ds. pływania w VIRTUS, pyta jak ocenia ideę stworzenia odrębnej grupy II2 dla sportowców z zespołem Downa.
Paulina Gadomska-Dzięcioł: Kiedy powstała grupa II2?
Dave Harman: Nie mogę podać dokładnej daty, ale pierwsze zawody obejmujące nową grupę kwalifikacyjną II2 odbyły się w Aguascalientes w Meksyku na mistrzostwach świata w pływaniu INAS w 2017 roku. W tamtym czasie głównym warunkiem kwalifikacji do II2 było potwierdzone rozpoznanie zespołu Downa. Wtedy nie było rozróżnienia między trisomią 21 (T21) a jakąkolwiek inną postacią zespołu Downa. Co ważne, był to początek rozwoju grupy kwalifikacyjnej II2. Rozwój był kontynuowany wraz z wprowadzeniem w 2019 roku grupy II2 dla sportowców z niepełnosprawnością intelektualną i znaczną dodatkową niepełnosprawnością. Sportowcy z zespołem Downa T21 zostali automatycznie włączeni do tej grupy. Wszyscy pozostali sportowcy spoza T21 zostali przeniesieni z powrotem do grupy II1, chyba że będą w stanie zweryfikować medycznie istnienie istotnego dodatkowego schorzenia. Pierwszym wydarzeniem z tym zaktualizowanym rozwojem były Global Games w 2019 roku w Australii.
Jak oceniasz tę decyzję o wyodrębnieniu grupy kwalifikacyjnej II2 na przestrzeni lat?
Prace nad stworzeniem grupy II2 ewoluowały. Zaktualizowana definicja tej grupy, która obowiązuje do dziś, została po raz pierwszy zastosowana w 2019 roku. Jeśli spojrzysz na poniższy wykres, zobaczysz minimalny wpływ, jaki miało to na ogólną liczbę rywalizujących. Należy zauważyć, że liczby w dwóch porównywalnych imprezach światowych (2017 i 2019) są różne, ponieważ w 2017 roku grupa II2 obejmowała WSZYSTKICH sportowców z zespołem Downa, w 2019 roku mogli rywalizować tylko ci z T21.
| Rok | Wydarzenie | Liczba zawodników grupy II2 | Liczba krajów |
| 2017 | Mistrzostwa Świata INAS 2017 (Meksyk) | 51 | 10 |
| 2018 | Igrzyska Europejskie INAS 2018 (Francja) | 14 | 5 |
| 2019 | 2019 INAS Global Games (Australia) | 51 | 10 |
| 2021 | Mistrzostwa Świata Virtus 2021 (Francja) | 30 | 5 (wpływ Covid-19) |
| 2022 | Igrzyska Europejskie Virtus 2022 (Polska) | 31 | 7 |
| 2022 | Virtus OA Games (Australia) | 15 | 4 |
W 2022 roku 31 pływaków z zespołem Downa T21, w tym dziewięciu reprezentantów Polski, rywalizowało w pływaniu na letnich igrzyskach europejskich VIRTUS w Krakowie. Podczas pierwszej edycji igrzysk w Paryżu wystąpiło tylko dwóch reprezentantów z zespołem Downa z Polski. Czy liczba pływaków z ZD w innych reprezentacjach rośnie równie szybko?
Niekoniecznie. Hiszpania, Australia, Francja, a teraz Polska wydaje się mieć największą liczbę reprezentantów z T21. Inne kraje mają małe, ale stałe liczby. Największe stałe reprezentacje krajowe wystawiają Hiszpanie i Francja. W przypadku Polski i Australii, duże reprezentacje zawodników z ZD wystawione w latach w 2019 i 2022 wynikały prawdopodobnie z faktu, iż kraje te były gospodarzami. W niektórych krajach społeczność zawodników z zespołem Downa (T21) jest zintegrowana ze sportem osób z niepełnosprawnością intelektualną (NI) organizowanym przez VIRTUS, w innych nie. Podobnie krajowe organizacje VIRTUS i Olimpiady Specjalne – w niektórych krajach współpracują a liczba sportowców z NI uczestniczących w wydarzeniach obu organizacji wzrasta. Powszechnie uważa się, że ustanowienie pewnej formy „continuum” między Olimpiadami Specjalnymi, Virtusem i narodowymi federacjami pływackimi w kraju, w którym kierunki wyznaczają talenty zawodników, gdzie sportowcy najpierw uczą się i poprawiają swoje możliwości, a później mogą wejść do sportu kwalifikowanego, daje najlepsze życiowe możliwości sportowcom z niepełnosprawnością intelektualną.
Jak oceniasz potencjał pływaków z zespołem Downa?
Odpowiedź na pytanie jest prawie niemożliwa😊 Oczywiście tam, gdzie istnieją silne powiązania między organizacjami krajowymi, wtedy możliwości rozwoju mogą wzrosnąć i potencjał osiągnięć tych sportowców rośnie. Należy jednak zauważyć, że VIRTUS posunął się naprzód, uznając, że niektórzy sportowcy II2, w tym wielu z zespołem Downa, mogą mieć schorzenia, które uniemożliwiają im przestrzeganie wszystkich zasad pływania World Para Swimming (WPS) wyznaczonych przez Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski (IPC). Obecnie więc stosujemy ograniczoną liczby kodów wyjątków od WPS, aby poprawić zdolność naszych sędziów technicznych do uczciwego sędziowania na imprezach Virtus.
Jak oceniasz szanse na wyodrębnienie klasy dla sportowców zespołem Downa na igrzyskach paraolimpijskich?
Wiecie zapewne, że w ramach World Para Swimming pełnię kilka funkcji, jednak wciąż mam bardzo ograniczone rozeznanie w tym temacie. Wiadomo, że prowadzone są rozmowy między szefami VIRTUS i IPC w sprawie włączenia dodatkowej klasy II, jednak nie są mi znane szczegóły i żadne dalsze prace w tym zakresie. Można by rzec, że obecnie VIRTUS zapewnia najwyższy poziom międzynarodowych zawodów dla sportowców z grupy II2.
